Podstawową zasadą w działaniach ratunkowych jest zachowanie prawidłowej kolejności postępowania w zakresie bezpieczeństwa. Priorytety te wynikają z logiki działań ratunkowych i obowiązujących procedur:

• Najpierw bezpieczeństwo ratownika – osoba udzielająca pomocy nie może narażać swojego życia i zdrowia, ponieważ stanie się wówczas kolejnym poszkodowanym.
• Następnie bezpieczeństwo świadków zdarzenia – konieczne jest zapobieganie sytuacjom, w których osoby postronne zostaną narażone na dodatkowe zagrożenie.
• Na końcu bezpieczeństwo poszkodowanego – dopiero po wyeliminowaniu lub ograniczeniu zagrożeń można skutecznie podjąć właściwe działania ratunkowe wobec pacjenta.

Ocena bezpieczeństwa i analiza ryzyka

Przy ocenie bezpieczeństwa miejsca zdarzenia ratownik powinien kierować się zasadą maksymalnej ostrożności. Pod uwagę należy brać:

• warunki środowiskowe – np. warunki atmosferyczne, hałas, ograniczona widoczność,
• otoczenie – ulica, hala produkcyjna, fabryka, mieszkanie prywatne,
• stan poszkodowanego – jego zachowanie, możliwe objawy choroby lub urazu,
• mechanizm urazu – np. wypadek komunikacyjny, upadek z wysokości, porażenie prądem,
• okoliczności towarzyszące zdarzeniu – np. obecność materiałów niebezpiecznych, ryzyko wybuchu, pożaru czy kolejnego wypadku.

Warto pamiętać, że to samo zagrożenie, które doprowadziło do choroby lub urazu pacjenta, może zagrażać również ratownikowi i osobom postronnym.

Środki ochrony osobistej ratownika

Najważniejszym elementem bezpieczeństwa ratownika są środki ochrony osobistej (ŚOI). Ich stosowanie nie jest opcją – to obowiązek przy każdej akcji. Podstawowe zabezpieczenia to:

• rękawiczki ochronne (najczęściej lateksowe, nitrylowe lub winylowe) – chroniące przed zakażeniem biologicznym,
• ochrona oczu – gogle lub okulary ochronne, zapobiegające kontaktowi z płynami ustrojowymi,
• maski do sztucznego oddychania lub ustniki – umożliwiające prowadzenie oddechu zastępczego bez ryzyka kontaktu bezpośredniego,
• inne środki – np. specjalistyczne urządzenia do resuscytacji, opatrunki samouszczelniające, bariery ochronne.

Właściwe wyposażenie i umiejętne korzystanie z niego minimalizuje ryzyko zakażeń, urazów wtórnych i innych powikłań związanych z akcją ratunkową.

Bezpieczeństwo świadków zdarzenia

Ratownik ma obowiązek zadbać o świadków zdarzenia oraz osoby postronne, które znajdują się w pobliżu miejsca zdarzenia. Najważniejsze kroki to:

• izolacja świadków od miejsca zagrożenia – odseparowanie osób postronnych, aby nie wchodziły w strefę działań ratunkowych,
• zabezpieczenie terenu – np. taśmą ostrzegawczą, barierami lub innymi znacznikami,
• informowanie o zagrożeniach – jasne komunikaty, aby uniknąć paniki lub prób samodzielnej pomocy, które mogą pogorszyć sytuację.

Świadkowie, podobnie jak ratownik, mogą być narażeni na działanie czynników chemicznych, elektrycznych czy mechanicznych. Dlatego odpowiednia izolacja i oznaczenie terenu jest kluczowe dla bezpieczeństwa wszystkich uczestników zdarzenia.

Bezpieczeństwo poszkodowanego

Oceniając bezpieczeństwo poszkodowanego, ratownik powinien zwrócić uwagę na:

• okoliczności sytuacyjne – miejsce, w którym znajduje się ciało pacjenta,
• środowisko pracy – np. ulica, hala produkcyjna, fabryka, budowa,
• zagrożenia wtórne – ryzyko kolejnego urazu w trakcie ewakuacji pacjenta,
• mechanizm urazu – pozwala przewidywać potencjalne obrażenia i konieczne środki ostrożności,
• stan funkcji życiowych – ocena oddechu i przytomności, które decydują o dalszych czynnościach ratunkowych.

Zachowanie szczególnej ostrożności w trakcie ewakuacji poszkodowanego jest konieczne, by nie doprowadzić do dodatkowych urazów i zapewnić maksymalne bezpieczeństwo w dalszym procesie udzielania pomocy.