Co to jest ciśnienie tętnicze krwi?

To siła nacisku, jaką krew wywiera na ściany tętnic, gdy pompowana jest przez bijące serce. Każde uderzenie serca powoduje wyrzut porcji krwi, która rozchodzi się po całym ciele poprzez naczynia krwionośne. Wartość ciśnienia krwi jest zmienna i waha się pomiędzy maksymalną, gdy do naczyń dociera nowa fala krwi (ciśnienie skurczowe) oraz minimalną (ciśnienie rozkurczowe).

Ciśnienie krwi jest kontrolowane przez układ nerwowo-hormonalny za pomocą wielu mechanizmów, jest zależne od siły skurczu mięśnia sercowego, elastyczności i średnicy naczyń, stopnia wypełnienia łożyska naczyniowego, czy równowagi elektrolitowej, zwłaszcza sodowo-potasowej. Prawidłowe ciśnienie krwi oznacza więc homeostazę organizmu. Zmiany natomiast zwiastują, że coś może być nie tak. Gwałtowne zmiany ciśnienia np. nagły i duży wzrost lub poważny spadek są niepokojącymi sygnałami alarmującymi i mogą wiązać się ze stanami zagrożenia życia.

Jakie są wartości ciśnienia tętniczego krwi?

Mówi się, że książkowe ciśnienie to 120/80 mmHg, ale tak naprawdę optymalne ciśnienie tętnicze krwi powinno wynosić poniżej 120/80 mmHg i nie mniej niż 100/60 mmHg. Prawidłowe ciśnienie mieści się w granicach 120-129 mmHg/80-84mmHg, a wysokie prawidłowe (podwyższone) 130-139 mmHg/85-89 mmHg.

Z nadciśnieniem mamy do czynienia, gdy wartości przekraczają poziom 140/90 mmHg

• 1 stopień nadciśnienia – 140-159/90-99 mmHg
• 2 stopień nadciśnienia – 160-179/100-1-9 mmHg
• 3 stopień nadciśnienia – powyżej 180/110 mmHg
• Izolowane nadciśnienie tętnicze – powyżej 140 mmHg i poniżej 90 mmHg

Podane wartości dotyczą osób dorosłych.

Ciśnienie krwi – zagrożenia, ryzyko i powikłania

Bardzo niebezpieczny, zagrażający życiu jest tzw. przełom nadciśnieniowy, czy też kryza nadciśnieniowa. To ogólne, mało precyzyjne pojęcie odnoszące się do stanu klinicznego, w którym dochodzi do nagłego wzrostu ciśnienia powyżej 180/110 mmHg, któremu będą towarzyszyć powikłania narządowe kardiologiczne i neurologiczne, zwłaszcza silne bóle głowy, duszności, obrzęki, zaburzenia świadomości.

Nagły skok ciśnienia z występującymi objawami kardiologicznymi, oddechowymi, czy neurologicznymi jest stanem zagrażającym życiu lub zdrowiu, i wymaga pilnej interwencji lekarskiej.

W przebiegu wysokiego ciśnienia mogą wystąpić takie stany naglące jak obrzęk płuc, ostry zespół wieńcowy, udar mózgu i wiele innych.

Jednak nagłe skoki ciśnienia tętniczego krwi zdarzają się stosunkowo rzadko. Zdecydowanie częściej mamy do czynienia z przewlekłym nadciśnieniem, które choć nie daje spektakularnych, nagłych objawów, w dłuższej perspektywie może być niezwykle niebezpieczne. Dlatego też nadciśnienie tętnicze krwi, nawet niewielkie powinno być leczone, a pacjent pod stałą kontrolą lekarza. Wysokie jest czynnikiem ryzyka zaburzeń serca i naczyń krwionośnych, niewydolności serca, problemu z nerkami, czy udarów mózgu.

Jak wykonać pomiar ciśnienia krwi?

Pomiar ciśnienia krwi jest jednym z podstawowych badań diagnostycznych, które z łatwością można wykonać samodzielnie w domu, a w przypadku stwierdzonego nadciśnienia zalecane są codzienne pomiary. Łatwiejszy jest pomiar za pomocą ciśnieniomierza elektronicznego – wystarczy założyć mankiet na przedramię lub nadgarstek (zależnie od rodzaju ciśnieniomierza) ręki niedominującej i wcisnąć przycisk odpowiedzialny za rozpoczęcie pomiaru. Należy pamiętać, że osoba badana powinna w tym czasie siedzieć nieruchomo z opartymi plecami i ręką podpartą na stole. Po chwili na wyświetlaczu pojawią się wartości ciśnienia skurczowego, rozkurczowego oraz tętna.

Pomiar przy pomocy ciśnieniomierza manualnego wymaga nieco wprawy, dlatego zaleca się go wykonywać osobom, które mają w tym zakresie doświadczenie. Pomiar ciśnienia krwi za pomocą takiego ciśnieniomierza polega na pompowaniu mankietu, wysłuchiwaniu uderzeń, które są słyszalne w stetoskopie i obserwowaniu manometru. Nie jest skomplikowany, a dla wprawnego użytkownika może być dokładniejszy, zwłaszcza w przypadku niskiego, słabo wyczuwalnego ciśnienia lub arytmii, która zaburza pomiar na ciśnieniomierzach elektronicznych nie wyposażonych w funkcję pomiaru z arytmią.

W przypadku stwierdzenia nieprawidłowego ciśnienia krwi, zwłaszcza widoczne są też inne objawy, konieczna jest konsultacja lekarska, a przy znacznie podwyższonym ciśnieniu, nagłym skoku ponad 180/110 mmHg lub nagłym spadku ciśnienia konieczne jest wezwanie Zespołu Ratownictwa Medycznego.

Bibliografia:

1. Agnieszka Węgrzyn, Radosław Targoński, Jerzy Bellwon, Wojciech Sobiczewski, Wiesław Puchalski, Andrzej Rynkiewicz, Leczenie nadciśnienia tętniczego ze wskazań doraźnych Część I. Stany pilne, Nadciśnienie tętnicze rok 2004, tom 8, nr 2;
2. Serwis Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia, Ciśnienie pod kontrolą, Pacjent.gov.pl (dost. 03.06.2022)
3. lek. med. Krzysztof Rewiuk, dr hab. Jerzy Gąsowski, Co to jest ciśnienie tętnicze krwi, mp.pl (dost. 03.06.2022)
4. Małgorzata Stępień-Wojno, Janina Stępińska, Przełom nadciśnieniowy, Kardiologia po Dyplomie 2012; 11 (6): 17-22