Męskie zdrowie zaczyna się w głowie

Czy wiesz, że mycie moszny stało się jedną z najskuteczniejszych akcji profilaktycznych zapobiegających występowaniu nowotworu złośliwego? Historia dotyczy obserwacji przeprowadzonej przez Sir Percivala Potta, który zauważył zwiększone występowanie nowotworu moszny u kominiarzy. Powiązał to z czynnikiem środowiskowym, jakim był częsty i długotrwały kontakt z sadzą. Wydany w następstwie tych obserwacji edykt związku zawodowego kominiarzy, nakazujący jego członkom codzienną, dokładną kąpiel, zdecydowanie zredukował zachorowalność na raka płaskonabłonkowego moszny.

Higiena intymna mężczyzn – kwestia zdrowia, nie tylko estetyki

Higiena męskich narządów płciowych to nie tylko kwestia estetyki – to kwestia męskiego zdrowia. Gromadzenie się pod napletkiem mastki (smegmy), czyli mieszaniny wydzieliny gruczołów potowych, szczątków tkankowych i złuszczonych komórek nabłonkowych, ma właściwości drażniące i sprzyja zapaleniom miejscowym żołędzi i napletka.

W patogenezie rozwoju raka płaskonabłonkowego prącia (to ponad 95% nowotworów prącia) szczególną uwagę kładzie się na brak higieny jako czynnik sprzyjający nowotworzeniu poprzez narażenie na substancje karcynogenne zawarte w mastce.

Samobadanie jąder – proste i skuteczne narzędzie profilaktyki

Higiena intymna to też świetny moment na samobadanie jąder. Nowotwór jądra jest najczęstszą przyczyną niebolesnego powiększenia jądra. Nowotwory jąder występują u około 6 na 100 000 mężczyzn. Największa liczba zachorowań pojawia się w przedziale wieku między 15. a 34. rokiem życia, ale wśród młodych dorosłych (20–44 lata) są najczęściej występującym nowotworem złośliwym (25% zachorowań w tej grupie wiekowej).

U mężczyzn po okresie dojrzewania niemal wszystkie nowotwory jąder rozwijające się z komórek rozrodczych stają się złośliwe. Złośliwość nowotworu to zdolność zmienionych patologicznie komórek do niepohamowanego wzrostu i podziału z naciekaniem oraz niszczeniem okolicznych tkanek. Jeśli dodatkowo komórki nowotworowe potrafią przeniknąć do krwi lub chłonki i przenieść się w okolice innych narządów, „kolonizując” je przez tworzenie guzów potomnych (przerzutów), mówimy wówczas o nowotworze złośliwym.

Grupy podwyższonego ryzyka

Kluczowe dla zdrowia i życia jest wczesne rozpoznanie zmian w zakresie jądra oraz podjęcie zaawansowanej diagnostyki i leczenia. Regularna samokontrola jest szczególnie istotna dla mężczyzn z grupy podwyższonego ryzyka:

• Mężczyźni rasy kaukaskiej (białej) chorują czterokrotnie częściej niż mężczyźni rasy czarnej.
• Wnętrostwo – sytuacja, gdy po urodzeniu jądro lub oba jądra nie zeszły prawidłowo do moszny.
• Jeśli jądro zstąpiło do moszny na późniejszych etapach życia lub zostało sprowadzone leczeniem do moszny – zwiększone ryzyko zachorowania na nowotwór jądra utrzymuje się nadal.
• Występowanie nowotworu jądra u krewnych pierwszego stopnia (ojciec lub brat) – bracia mężczyzn z pierwotnym nowotworem jądra mają 8–10-krotnie zwiększone ryzyko zachorowania w porównaniu z resztą populacji.
• Obecność w przeszłości nowotworu zarodkowego w przeciwległym jądrze – ryzyko zachorowania na nowotwór drugiego jądra wynosi około 5%.
• Niekorzystne zmiany środowiskowe – wydają się odgrywać istotną rolę, bowiem w ostatnich dziesięcioleciach obserwuje się wyraźny wzrost częstości zachorowań na ten nowotwór.
• Zespół Klinefeltera – wrodzony zespół związany z nieprawidłowościami materiału genetycznego.

Objawy, których nie wolno lekceważyć

W ponad 90% przypadków nowotworu jądra można stwierdzić obecność guzka w jądrze przy pomocy badania palpacyjnego (prosta metoda badania mająca zastosowanie w samobadaniu), zmianę konsystencji jądra lub jego wielkości. Guz jądra jest wyraźnie twardszy od prawidłowego miąższu i może też zmieniać kształt jądra.

Nowotwór jądra bardzo rzadko daje silne objawy bólowe – ta mała „dokuczliwość” objawów jest jednym z powodów bagatelizowania problemu i dużego opóźnienia w diagnozie oraz leczeniu.

Nie lekceważ: - uczucia dyskomfortu w mosznie, - pobolewania jądra, - zmiany wielkości jądra, - obrzęku moszny, - powiększenia i tkliwości piersi (ginekomastia) – u około 7% mężczyzn z rozwijającym się nowotworem jądra dochodzi do zaburzeń hormonalnych.

W zaawansowanych przypadkach nowotworu jądra dającego przerzuty mogą pojawić się objawy niespecyficzne. Koniecznie skorzystaj z porady lekarza, jeśli obserwujesz u siebie:

• bóle okolicy lędźwiowej (bez znanej przyczyny),
• bóle brzucha (bez uchwytnego powodu),
• kaszel bądź kaszel z krwiopluciem,
• każdy inny niepokojący objaw: gorączka nieznanego pochodzenia, powiększenie węzłów chłonnych, przewlekłe bóle głowy, osłabienie i nieprzemijające złe samopoczucie.

Profilaktyka ma sens – Twoje zdrowie w Twoich rękach

Dbaj o swoje męskie zdrowie, bo ono rodzi się w Twojej głowie. Teraz już wiesz, co Ci grozi – reszta w Twoich rękach:

• badaj jądra raz w miesiącu,
• zrób podstawowe badania laboratoryjne raz w roku,
• korzystaj z badań profilaktycznych w zakresie jąder i prostaty,
• niepokojące objawy skonsultuj z lekarzem.

Źródła

1. Patologia – A.K. Abbas, J.C. Aster, V. Kumar; Edra Urban & Partner, 2019, wydanie X, ISBN 978-83-66310-18-6, s. 707–713.
2. Andrologia – Marian Semczuk; PZWL, 2006, ISBN 978-83-2003-201-7.
3. Krajowy Rejestr Nowotworów – onkologia.org.pl (dostęp: 28.10.2025).