Nagłe zatrzymanie krążenia to stan bezpośredniego zagrożenia życia. Jedynym ratunkiem jest resuscytacja krążeniowo-oddechowa. Aby poszkodowany miał szansę na przeżycie, należy ją rozpocząć w ciągu pierwszych kilku minut od zdarzenia. Okazuje się jednak, że w sytuacji zatrzymania akcji serca w miejscu publicznym kobiety mają mniejszą szansę na otrzymanie pomocy. Wiele osób ma wątpliwości, czy resuscytacja kobiety (zwłaszcza ciężarnej) może być przeprowadzana według standardowego algorytmu. Dla niektórych problemem jest też... wstyd.
Dlaczego kobiety mają mniejsze szanse na uratowanie życia?
Wskazaniem do rozpoczęcia RKO jest utrata przytomności wraz z zatrzymaniem podstawowych funkcji życiowych. Nie mając wykształcenia medycznego, nie musimy sprawdzać tętna. Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny, nie reaguje na bodźce zewnętrzne i nie oddycha, należy przystąpić do wykonywania ucisków klatki piersiowej.
Zalecenia te dotyczą wszystkich, niezależnie od płci. Badania wykazują jednak, że wiele osób ma opory przed wykonywaniem RKO u kobiet. Zgodnie z badaniami przeprowadzonymi w 2018 roku przez American Heart Association, najczęściej wynika to z:
- obawy przed oskarżeniem o molestowanie seksualne,
- brak pewności, jak wykonać RKO u kobiety bez robienia jej jeszcze większej krzywdy – dotyczy to szczególnie resuscytacji kobiety w ciąży lub o drobnej budowie ciała,
- przekonania, że biust stanowi utrudnienie w skutecznej RKO kobiety,
- trudności z rozpoznaniem stanu zagrożenia życia – zaskakująco powszechne jest przekonanie, że kobiety rzadziej mają problemy z sercem oraz że częściej symulują lub “dramatyzują”.
RKO u kobiet – rozwiewamy mity
Obawa przed tym, że resuscytacja kobiety zakończy się poważnym uszkodzeniem ciała, jest zupełnie nieuzasadniona. Niezależnie od płci czy postury, najpoważniejszymi obrażeniami spowodowanymi przez uciski mogą być siniaki oraz złamanie żeber. Jest to nieporównywalnie mniejsza krzywda niż całkowity brak reakcji.
Z kolei zawał serca to problem, który dotyczy również kobiet. Może przytrafić się każdemu, niezależnie od płci, wieku czy kondycji – nawet sportowcom. Dlatego nie należy nigdy ignorować towarzyszących mu symptomów – niezależnie od tego, kto ich doświadcza.
Piersi nie stanowią żadnej przeszkody w wykonywaniu RKO kobiety. Wykonywanie ucisków wiąże się z ich dotknięciem, jednak nie jest przez to trudniejsze. Problemem może być jedynie znajdująca się na środku mostka centralna, często usztywniona część biustonosza. Dlatego konieczne jest jego usunięcie.
Często pojawia się też pytanie o to, czy przeprowadzanie resuscytacji krążeniowo-oddechowej kobiety w miejscu publicznym jest na pewno stosowne. Dlatego warto podkreślić, że obnażenie piersi poszkodowanej w takiej sytuacji jest elementem prawidłowego postępowania i nie jest niczym niewłaściwym – również wtedy, gdy wokół znajdują się inni ludzie. Jest dokładnie tym samym, co zdjęcie ubrania z nogi czy ręki w celu np. zaopatrzenia rany.
Resuscytacja krążeniowo-oddechowa a ciąża
Wiele wątpliwości budzi kwestia resuscytacji w ciąży. Jak udzielić pierwszej pomocy kobiecie, w której organizmie zachodzi wiele fizjologicznych zmian?
Ogólny algorytm postępowania nie różni się w tym przypadku od standardowego, stosowanego u innych dorosłych. Trzeba to podkreślić – znając podstawowy schemat, wiemy jak reanimować kobietę w ciąży. Również tutaj w pierwszej kolejności trzeba zadzwonić pod numer 112 lub 999 i powiadomić służby ratunkowe, a następnie przystąpić do wykonywania RKO. U kobiet w ciąży należy pamiętać jedynie o podłożeniu czegoś (np. zwiniętej kurtki) pod prawe biodro poszkodowanej – tak, by macica przesunęła się nieco na lewo i nie uciskała na ważne naczynia krwionośne. Technika i ilość ucisków oraz wdechów nie ulega zmianie. Ewentualnie, jeśli ciąża jest bardzo zaawansowana, konieczne może być ułożenie rąk odrobinę wyżej niż zazwyczaj.
Defibrylacja kobiety
Defibrylacja kobiety przy pomocy AED przeprowadzana jest według standardowego algorytmu, bez żadnych modyfikacji. Oczywiste jest przy tym, że przyklejenie elektrod wymaga odsłonięcia klatki piersiowej. Jeśli poszkodowana osoba ma na sobie biustonosz, trzeba go całkowicie usunąć. Najłatwiej jest rozciąć go przy pomocy nożyczek znajdujących się w zestawie AED.
Trzeba też podkreślić, że również ciąża nie jest żadnym przeciwwskazaniem do stosowania AED. Jak dotąd żadne badania nie wykazały negatywnego wpływu defibrylacji na rozwój płodu.
Udzielanie pierwszej pomocy zawsze wiąże się z koniecznością dotykania ciała poszkodowanej osoby. W niektórych przypadkach może być to krępujące. Dlatego warto zadbać o to, by w razie potrzeby zareagować automatycznie. Kurs kwalifikowanej pierwszej pomocy w Centrum Ratownictwa to idealny sposób na to, by nabyć odpowiednią wiedzę i umiejętności. Te zaś dają pewność siebie niezbędną do tego, by w razie potrzeby pozbyć się oporów, pokonać strach i bezzwłocznie rozpocząć ratowanie życia.
Bibliografia:
- American Heart Association, Why women receive less CPR from bystanders, ScienceDaily. ScienceDaily, 5.11.2018.
- M. Bongberg, Why Women Less Likely to Get CPR From Bystanders, Avive.life, 17.03.2020,