Prowadzący kursy pierwszej pomocy często otrzymują szereg pytań odnośnie do techniki usta-usta w resuscytacji krążeniowo-oddechowej (RKO). Jest to jeden z kluczowych elementów tej procedury. Budzi jednak wiele obaw i wątpliwości, zwłaszcza w kontekście bezpieczeństwa i higieny. W artykule omawiamy prawidłowy sposób wykonywania sztucznego oddychania w ten sposób; poruszymy również temat wskazań do jego zastosowania oraz to, kiedy można z niego zrezygnować. Przedstawiamy również potencjalne zagrożenia związane z techniką usta-usta w RKO oraz możliwości, jakie daje odpowiedni sprzęt ochronny.
Technika usta-usta: jak wykonać poprawnie?
Wykonywanie tzw. oddechów ratunkowych metodą usta-usta ma na celu dostarczenie powietrza do płuc osoby, która przestała oddychać. Jest to jedna z kluczowych technik przy skutecznej resuscytacji.
Przed przystąpieniem do sztucznego oddychania należy upewnić się, że miejsce, w którym doszło do zdarzenia jest bezpieczne oraz sprawdzić stan poszkodowanego. Przede wszystkim trzeba się upewnić, czy reaguje na delikatne potrząśnięcie i komunikaty głosowe. Jeśli nie, należy sprawdzić oddech, przykładając ucho do ust poszkodowanego i obserwując klatkę piersiową przez około 10 sekund.
Jeśli poszkodowany nie oddycha, konieczne jest udrożnienie dróg oddechowych poprzez odchylenie jego głowy do tyłu i uniesienie podbródka. Jeżeli nadal nie oddycha, trzeba wezwać pomoc medyczną, dzwoniąc pod numer alarmowy 112 i przystąpić do wykonywania ucisków klatki piersiowej oraz oddechów ratunkowych w stosunku 30:2.
Wykonywanie oddechów ratunkowych
- Zaciśnij nos poszkodowanego palcami jednej ręki,
- Szczelnie obejmij ustami usta poszkodowanego,
- Wdmuchuj powietrze do płuc poszkodowanego przez ok. 1 sekundę, obserwując, czy klatka piersiowa się unosi.
- Kontynuuj cykl 30 ucisków i 2 oddechów do czasu przybycie zespołu ratowników lub do momentu, gdy poszkodowany odzyska oddech.
Resuscytacja oddechowa – kiedy wykonywać?
Pierwsza pomoc metodą usta-usta może być udzielana zarówno dzieciom, jak i dorosłym. Należy je wykonywać w sytuacji, gdy dojdzie do zatrzymania oddechu. Warto przy tym podkreślić, że zalecenia dotyczące RKO i metody usta-usta u dziecka i dorosłego nieco się różnią.
U dzieci i niemowląt ratowanie życia techniką usta-usta rozpoczyna całą sekwencję RKO. Należy w pierwszej kolejności wykonać 5 oddechów ratunkowych, a następnie przystąpić do wykonywania ucisków. Podobnie postępuje się u dorosłych, udzielając pierwszej pomocy przy podtopieniu. Z kolei w standardowym algorytmie BLS oddechy wykonywane metodą usta-usta u dorosłego powinny być poprzedzone wykonaniem 30 uciśnięć klatki piersiowej.
Kiedy można zrezygnować z techniki usta-usta?
Perspektywa wykonywania oddechów ratowniczych w wielu osobach wywołuje silny dyskomfort. Związany jest on najczęściej z obawą o zakażenie chorobotwórczymi drobnoustrojami. Dlatego na kursach pierwszej pomocy często pada pytanie o to, czy można zrezygnować z tej formy pomocy, nadal skutecznie ratując poszkodowanego. Należy w tym miejscu podkreślić, że jakiekolwiek działanie jest skuteczniejsze, niż jego całkowite zaniechanie. Dlatego zgodnie z wytycznymi ERC w przypadku nagłego zatrzymania krążenia można skupić się na samych uciśnięciach klatki piersiowej. Jest to również metoda o wysokiej skuteczności, zwłaszcza w pierwszych minutach resuscytacji. Pytania o pierwszą pomoc metodą usta-usta często padały również w czasie pandemii COVID-19. Wiele organizacji zalecało wówczas, by unikać stosowania tej techniki – chyba że ratownik miał dostęp do odpowiednich środków ochrony indywidualnej. Również w przypadku, gdy stan poszkodowanego uniemożliwia skuteczne wykonanie tej czynność (np. ze względu na obrażenia twarzy), można odstąpić od wykonania sztucznego oddychania.
Sprzęt ochronny przy sztucznym oddychaniu
Resuscytacja oddechowa metodą usta-usta zapewnia natychmiastowy dopływ tlenu do płuc poszkodowanego, zmniejszając ryzyko niedotlenienia mózgu i innych ważnych narządów. Dlatego, jeśli jest to możliwe, warto korzystać z tej techniki. Jednak ze względu na bezpieczeństwo podczas RKO warto korzystać z ochrony, jaką zapewnia jednorazowa maseczka do sztucznego oddychania.
Stanowi ona fizyczną barierę między ratownikiem a poszkodowanym, minimalizującą ryzyko transmisji patogenów. Nie utrudniają jednak dostarczania powietrza do płuc poszkodowanego. Ich dużą zaletą jest także łatwość użytkowania.
Przed założeniem maseczki należy upewnić się, że jest ona czysta i w dobrym stanie. Następnie umieszcza się ją na twarzy poszkodowanego tak, by zakrywała usta i nos. Powietrze wdmuchuje się przez specjalny zawór. Po użyciu maseczkę utylizuje się w taki sam sposób, jak inne odpady medyczne.
Technika usta-usta jest jedną z podstawowych czynności wykonywanych w ramach RKO, nauczanych w ramach szkoleń takich jak kursy pierwszej pomocy w Centrum Ratownictwa. W niektórych sytuacjach można z niej zrezygnować, skupiając się na uciskach klatki piersiowej; jest jednak konieczna w wielu przypadkach, takich jak utonięcia czy ratowanie dzieci lub niemowląt. Aby zwiększyć bezpieczeństwo ratownika warto korzystać przy tym z jednorazowych maseczek ochronnych. Należy przy tym pamiętać, że każde działanie ratujące życie ma znaczenie – również wtedy, gdy ograniczymy się wyłącznie do wezwania pomocy i wykonywania ucisków.
Czytaj także: Gdzie mogą pracować ratownicy KPP?