Bezpieczeństwo dziecka w samochodzie – podstawowe zasady

Podstawą bezpieczeństwa dziecka w samochodzie jest przestrzeganie kilku kluczowych zasad. Przede wszystkim należy pamiętać, że w Polsce obowiązkowe jest przewożenie dziecka o wzroście do 150 cm w przystosowanych do tego celu urządzeniach przytrzymujących, takich jak foteliki. Istnieje jednak kilka wyjątków od tej zasady:

• w foteliku nie muszą być przewożone dzieci posiadające zaświadczenie lekarskie o przeciwwskazaniu do jego stosowania,
• gdy dziecko ma powyżej 135 cm, ale jego masa ciała uniemożliwia prawidłowy dobór fotelika,
• gdy w samochodzie podróżuje troje dzieci, a przy tym nie ma w nim miejsca na trzy foteliki – jedno dziecko powyżej trzeciego roku życia może wówczas podróżować bez niego, z zapiętymi pasami,
• podczas transportu taksówką, radiowozem, samochodem straży miejskiej lub karetką.

Aby zmniejszyć ryzyko urazów u dzieci, foteliki muszą być prawidłowo zamontowane. Jednocześnie zaleca się, by najmłodsze dzieci (nawet do 4. roku życia) przewozić tyłem do kierunku jazdy; pozwala to bowiem znacznie zmniejszyć siły, jakie w razie zderzenia oddziałują na głowę i szyję. Należy przy tym pamiętać o odpowiednim dostosowaniu pasów bezpieczeństwa – muszą one przylegać do ciała dziecka. Nie mogą być ani skręcone, ani zbyt luźne.

Bardzo ważną kwestią jest odpowiednie umiejscowienie fotelika. Najbezpieczniejsze miejsce w samochodzie znajduje się z tyłu, od strony kierowcy lub pośrodku.

Przewożąc dziecko, należy pamiętać również o tym, by unikać grubych ubrań. Kombinezony lub zimowe kurtki zmniejszają skuteczność pasów bezpieczeństwa. Istnieje ryzyko, że w razie zderzenia nie zadziałają one właściwie.

Jak wybrać i zamontować fotelik samochodowy dla dziecka?

Prawidłowe używanie fotelików zaczyna się od ich odpowiedniego dobrania. Sprzęt ten powinien być dostosowany do wagi, wzrostu i wieku dziecka. Wyróżnia się kilka grup fotelików:

• 0 i 0+ (0-13 kg) – dla noworodków i niemowląt, zawsze montowane tyłem do kierunku jazdy,
• I (9-18 kg) – dla dzieci od ok. 9 miesiąca do 4 roku życia, dostępne zarówno w wersji montowanej tyłem, jak i przodem do kierunku jazdy,
• II i III (15-36 kg) – siedziska podwyższające przeznaczone dla starszych dzieci, wykorzystujące pasy samochodowe w celu zabezpieczenia małego pasażera.

Podczas montażu i użytkowania fotelików można popełnić szereg błędów, które negatywnie wpływają na bezpieczeństwo dziecka. Najczęstsze z nich to:

• nieodpowiedni sposób montażu na kanapie samochodu (np. niezastosowanie systemu IZOFIX, jeśli jest on dostępny),
• za luźno zapięte pasy bezpieczeństwa lub skręcone wewnętrzne szelki,
• zbyt wczesne przejście na fotelik montowany przodem do kierunku jazdy,
• używanie fotelika niedostosowanego do wieku lub wzrostu dziecka,
• umieszczanie w samochodzie nieprzymocowanych przedmiotów (torby, butelki), które w razie kolizji mogą stanowić zagrożenie dla pasażerów.

Normy bezpieczeństwa w fotelikach samochodowych

Foteliki samochodowe muszą spełniać określone normy bezpieczeństwa, które potwierdzają ich skuteczność w kwestii bezpieczeństwa dzieci w samochodzie. Aktualnie obowiązujące standardy to:

• ECE R44/04 – stosowany w krajach europejskich podział na kategorie wagowe, wycofany w 2023 roku,
• iSize (UN R129) – norma wprowadzona w 2013 roku, biorąca pod uwagę wzrost dziecka, testy zderzeniowe oraz przewożenie dzieci tyłem do kierunku jazdy przez dłuższy czas.

Dane National Highway Traffic Safety Administration (NHTSA) wskazują, że odpowiedni dobór i montaż fotelika pozwalają zmniejszyć ryzyko śmiertelnych urazów u niemowląt o 71%, a u starszych dzieci – o ok. 54% w stosunku do jazdy bez niego.

Jak zmniejszyć ryzyko urazów u dzieci? Podstawą jest dobór odpowiedniego fotelika i jego prawidłowy montaż. Bardzo ważne jest także prawidłowe używanie fotelika, w tym dobór pasów bezpieczeństwa. Należy przy tym pamiętać, że bezpieczeństwo najmłodszych spoczywa w rękach dorosłych. Dlatego ważnym elementem bezpieczeństwa, oprócz fotelików samochodowych, jest znajomość zasad pierwszej pomocy dzieciom. Z tego powodu opiekunowie dzieci powinni zadbać zawczasu o zdobycie odpowiednich umiejętności, na przykład w ramach szkoleń takich jak kurs pomocy dzieciom, opracowany przez Centrum Ratownictwa. Jego uczestnicy mogą dowiedzieć się m.in. jak zmniejszyć ryzyko urazów u dziecka oraz w jaki sposób udzielić mu pomocy w stanie zagrożenia zdrowia lub życia. Należy bowiem pamiętać, że dziecko to nie mały dorosły – zasady pierwszej pomocy dla najmłodszych są nieco inne niż w przypadku dorosłych. To oraz przestrzeganie podstawowych zasad przewożenia dzieci mają kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa małych pasażerów.

Źródła: Aktualne przepisy dotyczące przewożenie dzieci w foteliku samochodowym, Komenda Powiatowa Policji w Wieluniu, dost. 25.03.2025 United States, National Highway Traffic Safety Administration. Seat Belts and Child Restraints. Accessed, dost. 25.03.2025