Nagły wzrost ciśnienia tętniczego krwi może dotknąć również osób, które do tej pory mogły nawet nie wiedzieć, że mają problem z nadciśnieniem tętniczym krwi. W takiej sytuacji konieczne jest skuteczne obniżenie ciśnienia ze względu na ryzyko wystąpienia groźnych powikłań, zwłaszcza takich jak obrzęk płuc czy udar mózgu. Co zrobić, gdy ciśnienie jest zbyt wysokie?
Nagły wzrost ciśnienia krwi – przyczyny
Każdej osobie, również całkowicie zdrowej, może przydarzyć się nagły wzrost ciśnienia krwi. Przyczyny nie zawsze związane są z jakąkolwiek chorobą. Wystarczy choćby stresująca sytuacja, nagły wysiłek fizyczny czy nadmierne spożycie dużej ilości kawy.
Zdarza się jednak, że gwałtownemu zwiększeniu wartości ciśnienia towarzyszą inne objawy – głównie ze strony układu krwionośnego i nerwowego, ale także np. nerek. Taki stan określany jest mianem przełomu nadciśnieniowego. Wśród jego przyczyn mogą znajdować się zarówno choroby, jak i np. przyjęcie substancji mogących powodować wzrost ciśnienia krwi. Należy tu wymienić przede wszystkim:
- niektóre leki i substancje psychoaktywne (np. metylofenidat, amfetamina, LSD),
- nieprawidłowe leczenie nadciśnienia i nieprzestrzeganie zaleceń lekarskich,
- choroby układu sercowo-naczyniowego,
- udar mózgu,
- choroby nerek (w tym związane z cukrzycą),
- nowotwory (zwłaszcza nerek i mózgu),
- choroby nadnerczy,
- schorzenia endokrynologiczne (akromegalia, choroby tarczycy),
- koarktacja aorty,
- zespół Cushinga,
- zespół obturacyjnego bezdechu sennego.
Przydatna wiedza: co musisz wiedzieć o ciśnieniu tętniczym krwi?
Nagły wzrost ciśnienia krwi – objawy
W praktyce klinicznej wyróżnia się trzy stopnie nadciśnienia; postępowanie, ale także symptomy jego nagłego wzrostu zależą zarówno od jego wartości, ale także spowodowanych tym stanów pilnych i nagłych, takich jak uszkodzenia narządowe.
Skok ciśnienia do wartości powyżej 180/110 mm Hg może w ogóle nie dawać objawów. Czasem zauważalne są bóle głowy i drażliwość. Jednak w sytuacji, w której pacjent boryka się klinicznie jawną, stabilną chorobą układu krwionośnego, mogą się pojawić takie symptomy jak:
- silne bóle i zawroty głowy,
- obrzęki,
- duszność.
- Jeśli ciśnienie podniesie się do wartości powyżej 220/140 mm Hg, objawy mogą obejmować:
- silna duszność,
- ból za mostkiem (mogący być objawem m.in. niedokrwienia mięśnia sercowego lub zawału serca),
- osłabienie,
- zaburzenia świadomości,
- nykturia (nagła potrzeba częstego oddawania moczu),
- zaburzenia artykulacji mowy,
- nudności, wymioty, dezorientacja, zaburzenia widzenia.
Dlaczego nagły wzrost ciśnienia może być niebezpieczny?
Nagły wzrost ciśnienia krwi jest stanem, który świadczy o zagrożeniu zdrowia, a nawet życia chorego. Wiąże się bowiem z ryzykiem wystąpienia tzw. nadciśnieniowych stanów nagłych, które wymagają natychmiastowej interwencji medycznej, w tym leczenia na oddziale intensywnej terapii. Są to przede wszystkim:
- encefalopatia nadciśnieniowa,
- obrzęk płuc,
- udar mózgu,
- rozwarstwienie aorty,
- ostra niewydolność lewokomorowa,
- krwotok do OUN,
- ostry zespół wieńcowy,
- rzucawka u ciężarnych,
- niewydolność nerek,
- krwawienie do układu pokarmowego.
Warto pamiętać, że u osób, które od lat cierpią na nadciśnienie tętnicze, z czasem dochodzi do zmian adaptacyjnych w różnych narządach. Oznacza to, że podwyższone ciśnienie nie zawsze daje u nich gwałtowne objawy. Z kolei nagły spadek ciśnienia może prowadzić do zawrotów głowy, zaburzeń równowagi i ogólnie złego samopoczucia.
Więcej na ten temat: Nagły spadek ciśnienia – przyczyny i postępowanie
Nagły wzrost ciśnienia krwi – pierwsza pomoc
W przypadku nagłego wzrostu ciśnienia krwi pierwsza pomoc powinna polegać przede wszystkim na ułożeniu chorego w pozycji półsiedzącej, z lekko uniesioną głową. Bardzo ważne jest, by zapewnić mu dostęp do świeżego powietrza. W miarę możliwości warto zadbać też o warunki sprzyjające wyciszeniu i uspokojeniu – wyciszenie głośnych dźwięków, pomieszczenie bez zbyt jasnych lub migających świateł mogących wzmagać uczucie niepokoju i dezorientacji.
Jeżeli chory jest przytomny i może przyjąć przyjmowane przez siebie leki na nadciśnienie, pierwsza pomoc może obejmować ich podanie. W innych przypadkach nie podajemy poszkodowanemu żadnych substancji.
Konieczne jest także natychmiastowe skontaktowanie się z dyspozytorem pogotowia ratunkowego lub udanie się do szpitala.
Nagły skok ciśnienia tętniczego to stan, który stwarza ryzyko poważnych powikłań, a nawet wystąpienia bezpośredniego zagrożenia życia. Dlatego tak ważne jest, by znać zasady udzielania pierwszej pomocy, by w razie potrzeby móc szybko zainterweniować.
Zapraszamy na kursy KPP w Centrum Ratownictwa, które zapewnią zarówno niezbędną wiedzę teoretyczną, jak i praktyczną.
Bibliografia:
- A. Węgrzyn, R. Targoński, J. Bellwon, W. Sobiczewski, W. Puchalski, A. Rynkiewicz, Leczenie nadciśnienia tętniczego ze wskazań doraźnych Część I. Stany pilne, Nadciśnienie Tętnicze 2004, tom 8, nr 2, strony 133–138., dost. 18.10.2022.
- M. Stępień-Wojno, J. Stępińska, Przełom nadciśnieniowy, Kardiologia po Dyplomie 2012; 11 (6): 17-22, dost. 18.10.2022.
- T. Naklicka, kons. mer. lek. A. Witkowska, Skoki ciśnienia – przyczyny. Co robić przy nagłym skoku ciśnienia?, 3.01.2020, Medonet.pl. dost. 18.10.2022.