Dbałość o bezpieczeństwo uczniów należy do najważniejszych obowiązków szkoły. Dlatego coraz więcej placówek podejmuje działania, dzięki którym liczba nieszczęśliwych wypadków może zostać zredukowana do minimum. Należy jednak mieć świadomość niemożności całkowitego wyeliminowania ryzyka takich zdarzeń – tym bardziej w miejscu, w którym każdego dnia przebywają dziesiątki, a nawet setki dzieci i nastolatków. W takich okolicznościach nietrudno o wypadki w szkole oraz będące ich konsekwencją obrażenia. Jakie urazy w szkole zdarzają się najczęściej? Jak skutecznie chronić uczniów przed niebezpieczeństwem?
Urazy w szkole – rodzaje i przyczyny
Wypadki w szkole to powszechny problem. Każdego roku dochodzi do ok. 60-70 tysięcy tego typu incydentów. Oznacza to, że aż 1% uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych doznaje uszczerbku na zdrowiu na terenie placówki.
Analizując pochodzące z lat 2010-2016 dane dotyczące wypadków i urazów doznawanych przez dzieci w szkole łatwo zauważyć, że przyczyną aż 64% z nich jest nieuwaga. Statystyki te mogą być jednak zawyżone, co sugerują analizy zespołów powypadkowych, powoływanych w celu dokładnej analizy wypadków mających miejsce na terenie szkoły.
Z kolei powodem około 15% wypadków w szkole są przypadkowe uderzenia. Dochodzi do nich przede wszystkim podczas przerw, gdy uczniowie poruszają się po zatłoczonych ciągach komunikacyjnych bądź podejmują różne formy aktywności (np. bieganie). Ryzyko takich incydentów dodatkowo zwiększają takie czynniki jak utrudniający porozumiewanie się hałas oraz brak należytej ostrożności. Również urazy na lekcji wychowania fizycznego są zazwyczaj wynikiem nieumyślnego potrącenia, na przykład w trakcie różnych gier zespołowych.
Będące następstwem wypadków szkolne urazy to przede wszystkim obrażenia kończyn. Najczęściej są to złamania (32,75% wszystkich urazów) bądź zwichnięcia lub skręcenia (29,01%). Stosunkowo liczne są również stłuczenia i zmiażdżenia, a także zewnętrzne zranienia, stanowiące łącznie ponad 25% wszystkich obrażeń. Z kolei urazów w obrębie głowy doznaje ok. 11,5% poszkodowanych w wypadkach w szkole.
Do wypadków najczęściej dochodzi w sytuacjach, w których uczniowie są najbardziej aktywni, tj. podczas lekcji WF-u, przerw oraz zajęć dodatkowych. W środowisku szkolnym występuje ponadto wiele zagrożeń związanych z wyposażeniem budynku oraz jego stanem technicznym. Szczególnie niebezpieczne są:
- nierówne, śliskie posadzki oraz przeszkody architektoniczne (progi, schody),
- nieodpowiednie rozmieszczenie wyposażenia,
- ostre krawędzie i kanty oraz spadające lub rzucane przedmioty,
- transportowanie urządzeń i przedmiotów pomiędzy grupami uczniów.
Co robić w razie wypadku w szkole?
To, jak postępować w razie wypadku w szkole, zależy przede wszystkim od charakteru zdarzenia, liczby poszkodowanych uczniów oraz doznanych przez nich urazów. Obowiązek udzielenia pomocy mają nie tylko nauczyciele, ale wszyscy pracownicy szkoły. Osoba poinformowana o zdarzeniu musi bezzwłocznie udać się na miejsce wypadku. Dokonuje wówczas oceny sytuacji i miejsca zdarzenia. Następnym krokiem jest ocena obrażeń, jakich doznał uczeń. Jeśli jego stan tego wymaga, należy wezwać zespół ratownictwa medycznego oraz przystąpić do udzielania pierwszej pomocy.
O każdym wypadku na terenie szkoły należy natychmiast powiadomić dyrektora placówki. Ten z kolei ma obowiązek skontaktowania się z rodzicami poszkodowanego ucznia. Musi również przekazać informacje o zdarzeniu odpowiednim organom oraz powołać zespół mający zbadać szczegóły wypadku.
Czytaj także: Kto może uczyć edukacji dla bezpieczeństwa EDB?
Jak zapobiegać wypadkom w szkole?
Do wynikających z aktualnych przepisów obowiązków dyrektorów szkół należy podejmowanie wszelkich działań mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa osobom przebywającym na terenie placówki. Oznacza to m.in. konieczność zadbania o to, by każda osoba mogła uzyskać pomoc w razie nagłego wypadku.
W każdej szkole muszą znajdować się apteczki wyposażone m.in. w środki opatrunkowe oraz akcesoria ułatwiające udzielanie pierwszej pomocy. Powinny one znajdować się w łatwo dostępnych i wyraźnie oznaczonych miejscach. Praktycznym wyborem są specjalistyczne apteczki ścienne, które można łatwo zainstalować praktycznie wszędzie.
Do typowych miejsc, w których umieszczane są szkolne apteczki, należą:
- pokój nauczycielski,
- świetlica,
- laboratoria i pracownie,
- pokój nauczycieli WF,
- stołówka i kuchnia.
Apteczki w szkole to niezbędne minimum. W kwestii bezpieczeństwa nie warto jednak poprzestawać na tym, co obowiązkowe. Choć u dzieci i młodzieży stosunkowo rzadko dochodzi do takich sytuacji jak nagłe zatrzymanie krążenia, warto przygotować się również na taką ewentualność. W takich sytuacjach niezastąpione są automatyczne defibrylatory zewnętrzne AED. To łatwe w obsłudze urządzenia, które krok po kroku przekazują użytkownikowi niezbędne w danej sytuacji instrukcje postępowania. Dzięki AED ratować życie mogą również osoby, które nie posiadają żadnej wiedzy z zakresu pierwszej pomocy – nawet starsi uczniowie szkół.
Udzielenie pierwszej pomocy uczniowi jest obowiązkiem każdego pracownika szkoły. Oznacza to konieczność zapewnienia odpowiednich szkoleń wszystkim członkom personelu. Z myślą o nich w Centrum Ratownictwa stworzyliśmy specjalne kursy pierwszej pomocy dla nauczycieli. Ich program został opracowany sposób pozwalający nabyć zarówno ogólne umiejętności z zakresu podstawowych czynności ratunkowych, jak i poznać zasady postępowania podczas udzielania pomocy dzieciom. Uczestnicy dowiadują się również, jak prawidłowo korzystać z apteczek oraz defibrylatorów zewnętrznych AED. W Centrum Ratownictwa nie ograniczamy się jedynie do tego, co niezbędne podczas pracy w szkole. Nasz kurs to również wyjątkowe przygotowanie do udzielania pomocy dzieciom i dorosłym w niemal każdej sytuacji – zarówno w pracy, jak i poza nią.